LEHENENGO KLASERA ITZULIZ

Kaixo irakurle!

Irailaren 15eko astea izan zen IKT-ko arloarekin hasi ginena. Bertan irakasgaiaren sarrera bat egitearekin batera, Word-aren inguruko zenbait informazio jaso genuen, baliagarriak diren gauza berriak egiten ikasiz. Gauza horien artean 'pie de pagina' jartzen eta aurkibide txukun bat egiten erakutsi zigun irakasleak, beste zenbait aplikazioren berri ere eman zigularik.

ARGAZKI TAILERRA

Apa!

Jarduera amaitu ostean ondorio batzuk atera ditugu. Lehenik eta behin,  aipatu behar dugu hasierako ideia ez dugula guztiz bete, izan ere, lana 5. eta 6. mailako haurrei bideratuta zegoen baina ez genuen haiekin egiteko aukerarik eduki. Bestalde, lanaren planteamendua ez zen oso egokia izan, ez baikenuen haurrak motibatzea lortu. Berriro egin beharko bagenu, hainbat gauza aldatuko genituzke. Adibidez, modu erakargarriago batean planteatzen saiatuko ginateke ariketa. Horretaz gain, ez genuen lortu argazkirik ateratzea lanaren froga moduan. Hala ere, jarduera polita zen eta beste irakasleei asko gustatu zitzaienez, beste geletan ere proposatu zuten. Beraz, esan genezake lan honetatik asko ikasi dugula eta azken emaitza nahiko ona izan dela.

Proposatutako dekalogoari erreparatuz honako hau esan genezake:

1. Umea protagonista eta egile sentitu behar da. Puntu hau betetzea lortu dugu, izan ere, haien esku utzi dugu objektu baten aukeraketa egitea. Gainera, kartulinan jartzerakoan objetuaren azalpena beraiek eman zuten.

2.Umeekin batera tailerren gaiak adostea: hau ez dugu lortu, guk esan genielako zer egin behar zuten, baina ez genizkien objektu konkretu baten argazkiak eskatu, baizik eta haien gustukoa zen objektu, paisai edo gauza batenak.

3.Umeek teknologia erabiltzea. Puntu hau lortu dugu, azken finean hori baitzen tailerraren helburua: haurrek teknologiak erabiliz zerbait propioa sortzea. Lehen aipaturiko arazoak direla eta ordenagailurik ez dugu erabili baina argazki kamara berriz bai.

4.Esperientzia ez laburbiltzea “pantaila-ume interakziora”.  Puntu hau bete dugu, haurrek ez dutelako haien lana teknologiara mugatu beste hainbat gauza egin behar izan dituzte.

5.Lankidetza, sormena, kritikotasuna eta ez errepikakorrak diren jarduerak ahalbidetzea. Haurren adinaren ondorioz, ezin izan dugu puntu hau burutu.

6.Teknologiak gizartean ematen diren gertakizunekin dialogatzeko, posizionatzeko edo transformatzeko aukera emango du. Puntu hau ez dugu guztiz bete baina nahiz eta gizartearekin zerikusirik duen ezer ez den lantzen, haurrek haien lanak aurkezteko aukera izan zuten.

7.Komunitatera orientatzea: puntu hau lortu dugu ,izan ere, gizartearekin lotura zuzena du jarduera honek.

8.Kulturartekotasunerako elementuak txertatzeko aukera: puntu  hau ez dugu lortu betetzea, ez zegoelako kultura desberdineko haurrik.

9.Aldarrikapenerako eta erresistentziarako ariketak sustatzea: puntu hau ezin izan genuen mantendu, haurrak gazteegiak zirelako eta beraien adinera moldatu behar izan genuelako jarduera.

10.Lengoai edo generoaren araberako bazterketarik ez ematea. Lengoai edo generoaren araberako bazterketarik ez dugu egin, denok izan baitute tratu bera tailer honetan.

Tailerra diseinatzerakoan puntu gehienak edo denak hartu genituen kontuan baina aurretik aipaturiko aldaketen ondorioz ezin izan ditugu denak bete. Hala ere, esperientzia honetatik aprobetxatuko dugu gure akatsetatik ikasteko.

ARGAZKI TAILERRA

Kaixo berriro,

Gaurkoan Arianek egin zuen praktika nola izan zen azalduko dugu. Irakasleari tailer hau egiteko proposamena egin zionean oso ondo hartu zuen eta ez zion inongo oztoporik jarri. Beraz, berari eman zion ikasleei jarduera esplikatzeko lana, irakasle papera hartuz. Hurrengo egunean klasera joan eta ikasleei egin behar zutena esplikatu zien. Haurrei asko gustatu zitzaien ideia eta segituan hasi ziren zer ekarriko zuten pentsatzen eta hiru egunen ondoren denak argazkiekin azaldu ziren klasera. Hurrengo pausoa, argazkian azaltzen ziren gauzei buruz idaztea izan zen. Idatzi ondoren, Arianerengana joaten ziren erakustera eta orduan ohartu zen haurrak zer idatzi ez zekitela zebiltzala. Orduan gehiago idazteko esan zien eta motibazio falta zutela nabaritu zuen, handik aurrera gogo askorik gabe amaitu zuten jarduera.

Amaitu zutenean, gelako paretean jarri zituzten denek ikusteko moduan eta lau egunen ondoren kendu eta haur bakoitzak bere argazkiaren azalpena egin zuen besteen aurrean. Azalpena ongi egin zuten baina egin beharreko zerbait bezala hartu zuten eta jarduera egiteko gogo falta nabaritu zen.

Haurren lanak

ARGAZKI TAILERRA

Kaixo denoi,

Aurreko sarreran azaldu genuen bezala, gure praktikaldian burutzeko lana honako hau zen:

haur bakoitzak bere bizitzako gauza garrantzitsuren baten argazkia atera behar zuen, gero, taldeka jarri eta denen artean istorio bat asmatzeko. Horretarako, ordenagailua erabili beharra zuten musika eta muntaia egiteko. Irudiak erabiltzearen garrantzia azpimarratu nahi izan dugu haurraren gogoak, nahiak...adierazteko modu interesgarria delako.

Praktikaldiarekin hasi ginenean ordea, beste errealitate batekin egin genuen topo eta gure jardueran aldaketa batzuk egin behar izan genituen.

Mirarik, eskola txikian egin zituen praktikak eta bertan gela desberdinetan egiten zituzten lanak oso lotuta zeuden. Beraz, bere gelakoekin lan hau egiten bazuen, beste gelakoekin egiten ari ziren lanean atzeratuko ziren. Beste aukera bat ziklo guztietakoekin egitea zen baina ezinezkoa zen 1. mailakoekin eta 6. mailakoekin lan berdina egitea informatika tartean sartuta, ez baitute ezagutza berdina.

Maialen Arrietari, klasera iritsi orduko garbi utzi zioten oso gela mugitua eta zaila zela. Horren ondorioz, irakaslea oso agobiatuta zegoen eta klase normalak emateko nahikoa arazo izaten zituen, beraz, horrelako tailer bat aurrera eramateko arazoak ikusi zituen eta hobe izango zela bertan ez egitea pentsatu genuen.

Liberen kasuan, 1.mailan egin zituen praktikak eta egoera ikusirik zaila ikusten zuen horren txikiak izanik argazkiak ateratzen hastea eta gainera gogoeta bat egitea.

Maialen Ansuategiren kasuan, arazo ekonomiko larriak zituzten haur batzuk. Beraz, ez zitzaion ondo iruditu ariketa proposatzea, denek ezin baitzuten parte hartu.

Ariane izan zen  tailer hau aurrera eramatea lortu zuena, baina bere mailara egokituta. Hau da, 2.mailakoak zirela kontutan hartuz ordenagailuaren erabilera kendu behar izan zuen.

TALDEKO ARGAZKI-ELKARRIZKETA

KAIXO LAGUNAK!

Foto elkarrizketa indibiduala egin ostean taldekideak elkartu gara eta taldean beste  bat egitea erabaki dugu.Egia esan teknologia alde batera utzi dugunean, bat egin dugu puntu askotan. Bakoitzaren gustuko ekintzak sakonki aztertu ostean honako hauek aukeratu ditugu:

1.BIDAIATZEA: Askatasun sentsazioa ematen digun zerbait da, eguneroko bizitzatik denboraldi batez alde egiteko aukera ematen diguna. Bidaia mota ugari daudela badakigu eta taldean hitz egin ostean, diru eta ondasun gutxi eramaten diren horiek iruditzen zaizkigu interesgarrienak, izan ere, gauza materialak alde batera utzita gure buruarekin hausnartu eta besteekiko erlazioak sendotu daitezke. 

2. LAGUNEKIN EGOTEA: Nahiz eta gaur egun hauekin pasatzen dugun denbora gehiena mobilarekin egotera mugatu, oraindik ere lagunak gure bizitzako gauza garrantzitsuenetarikoak direlarekin ados gaude. Hauekin igarotzen ditugu momenturik onenak, izan ere, haiek dira barrezka igarotako arratsalde eta gauen erantzule. Teknologiaren garai honetan bat gatoz hauek alde batera utzi eta lagunekin egotea aberasgarriagoa dela, mobilek ez ordenagailuek ez baitigute arazoak konpontzen lagunduko eta ez dira hor egongo laguntza behar dugunean. Gainera zeinekin egingo ditugu aurretik aipatutako bidai zoragarri horiek lagunekin ez badira?

3. MUSIKA ETA DANTZA: musika deskonektatzeko, aske sentitzeko, ondo pasatzeko...erabiltzen dugu guk. Musika mota desberdin asko daude eta bakoitzak gustu desberdinak ditu, baino honek guregan sortzen dituen sentsazio eta emozioak antzekoak direla ohartu gara. Musika entzuteak gure arazoez ahazteko balio digu eta ongi sentiarazten digu. Gainera, musikarekin loturik dagoen aktibitate bat dantza da; honi buruz ideia eta iritzi desberdinak ditugu, izan ere ez dugu denek dantza egitea hain gustuko, baina tentsioak askatzeko modu egoki bat dela pentsatzen dugu eta kirola egoteko modu dibertigarri bat. Denok behar dugu musika gure bizitzan.

4. IKASKETAK: Bizitza osoa daramagu ikasten, 2 urtetatik hasi eta gaur egunera arte. Ohitura handia dugu institutuan edo unibertsitatean gaudenean ikasten ari garenataz kritikatzeko baina bizitzan egiten dugun gauzarik garrantzitsuenetakoa da. Gure etorkizuna baldintzatzen du eta guk aukeratzen dugu zer ikasi nahi dugun eta zer izan nahi dugun hemendik urte batzutara. Horretaz gain, eskolara eta unibertsitatera joatearen alde hoberenetako bat bertan aurkitzen dugun jendea eta egiten ditugun harremanak dira. Ordu asko pasatzen ditugu elkarrekin eta azkenean lagun on asko aurkitzen ditugu. Adibidez, talde honetan gaudenak ez bagenuen magisteritza aukeratu ez ginen ezagutu ere egingo eta horretan zorte handia eduki dugu. 

5. KIROLA: Txikitatik jarduten dugu,  gure bizitzako zatirik handiena kirola egiten pasatzen dugu, zaletasun bezala edota profesionalki. Gure gorputzaren gaitasuna eskatzen du eta helburu nagusia gaitasun fisikoak iraunaraztea eta handitzea da, behar beharrezkoa da gure bizitzan osasuntsu egon nahi badugu. Kirol gehienak taldekoak izaten dira eta bertan taldekideak izateaz gain, lagunak ere badira, harremanak handitzen dira eta konfiantza lortzen da taldekideen artean bestela ekipoak ez du inongo lorpenik izango. Kirola egiteaz gain, lagunak egiteko modu bikaina da.

PORTFOLIOA

Kaixo!

Dagoeneko jakingo duzuen bezala, Libe Alvarez naiz eta EHUko Irakasleen Eskolan ari naiz magisteritza ikasten. IKT-ko arloan orain arte egindako lanak honako hauek dira:

Lehenengo sarreran, haurtzaroko oroitzapenen inguruan hitz egin nizuen, non nire ohiturak eta teknologiarekin nuen kontaktua azaldu nizuen. Bertan, IKT-en garrantziak gora egin duela ikusi daiteke, izan ere, ni Lehen Hezkuntzan nengoenean liburuak eta cd-ak erabiltzen genituen ikasteko, behin edo behin ordenagailuak erabiltzen genituelarik. Denbora libreari dagokionez, nahiago izaten nuen lagunekin beranduarte egon, teknologiak erabiltzea baino.

Jordi Adell-en konpetentzia digitalaren bideoa eskegi nuen hurrengo sarreran.

Teknologia eta generoaren inguruan hitz egin nizuen ondoren, hausnarketa txiki bat eginez.Honetan argi azaltzen da nire ikuspuntua: txikitatik bideojokoak edo bestelako teknologiak mutilentzako direla sinistu dugu, hori sartu baitigute buruan horrenbeste anunzio eta argazkiekin. Neskek panpinak, mutilek bideojolasak edota ordenagailu jolasak. Horrela jarraitu behar ahal dugu?

Nire herriko, hau da, Arrasateko argazki bat igo nuen laugarren sarreran, nire etxetik ikusten den Anboto mendia hauteman dezakegularik.

Nire bizitzaren denbora lerroa egin nuen Capzels aplikazioaren bitartez. Bertan, batez ere, Ikastolako argazkietan oinarritu naiz: antzerkiak, irteerak, dantzaldiak, bidaiak.... eta argazki bakoitzari izenburu motz bat txertatu diot.

Banakako PLE-a burutu nuen Symbaloo programa erabiliz. Web 2.0ko orrialde bat da eta oso erraza da honen erabilera.. Hemen, egunekotasunean erabiltzen ditugun programak eta web orriak biltzeko aukera dugu, 60 hain zuzen, eta klik bakar baten bidez orrialde horietara joateko aukera dugu gainera. Besteen Symbaloo-ak ere ikusi daitezke inolako konturik egin gabe, nahiz eta gurea egiteko eta besteekin partekatzeko ezinbestekoa izan aipaturiko kontua egitea. Koloreak, argazkiak, ikonoak...pertsonalizatu daitezke.

IKT-en inguruko taldeko hausnarketa egin genuen, eskema eta bideo bat ere gehituz. Hauen bitartez, IKT -ei buruzko gure kritika egin genuen, denboran zehar gauzak nola aldatu diren azalduz. Sarrera honetan, gutxi gora behera, lehenengo sarreran aipatutakoa errepikatzen dugu, haurrak ginean IKT-ek gure bizitzan zuten garrantzia gaur egungoa bezalakoa ez dela adibidez. Neska eta mutilen arteko bereizketan ere sartzen gara-

Jordi Adellen PLE-aren inguruko bideoa igo nuen zortzigarren sarreran.

Taldeko PLE-a egin genuen gero, Symbaloo programa erabiliz. Lehen aipatu bezala, Symbaloo deritzon programa erraz hau oso baliagarria da gainontzekoek zure gustuko programa zein web orriak ikusi eta hauetan saltseatzeko, izan ere, besteekin partekatu daiteke.

Adunako eskolako Iñaki Pagola irakaslearen hitzaldia entzun eta gero, laburpen bat egin nuen, gauza garrantzitsuenak aipatuz.. Gauza garrantzitsu hauetan aipagarria da testu-liburuei eskola honetan egin dien bazterketa, teknologia berriei sarrera emanez. Proiektuen bidez egiten dute lana, Google Apps-ak erabiltzen dituztelarik hau burutzeko. Blog-a, Moodle plataforma, Classroom...ere garrantzitsuak dira. Gehiago jakiteko ikusi hitzaldi honen laburpena nire blog-ean.

Amara Berri Eskolako Amandok eman zigun hitzaldiaren inguruan hitz egin nuen ondoren, berriz ere, gauza garrantzitsuenak aipatuz. Txokoek ikasgeletan hartzen duten lekua, hedabideak eta testu liburuen bazterketak izan ziren hitzalditik gehien arritu gintuzten gauzak.

Nire argazki-elkarrizketa propioa egin nuen hamabigarren sarreran. Honi esker, nire bizitzan garrantzitsuenak diren alderdiak ezagutu ditzakezue: lagunak, familia, bidaiak... eta bakoitzari buruz piska bat irakurri. Hurrengo puntua taldeko argazki-elkarrizketa egitea izango da, edukiko dugu zerbait amankomunean?

Taldekideok praktikaldian burutzeko asmatu genuen tailerra azaldu nuen gero, hau da, praktikaldirako hasierako ideia. Hemen, laburki aipatzen dugu argazkien bitartez gure praktiketako haurrekin lortu nahi duguna, azken emaitza zein izatea gustatuko litzaiguken ere azalduz.

Urriak 6an, IKT-ko saio praktikoa izan genuen Aingerurekin, zelatatu eta zelatatzaileen inguruan hain zuzen.Horretarako taula bat osatu genuen denon artean, horrek zenbait hausnarketa egitea eragin zigularik. Bi bideo ere ikusi genituen, amaierako beste pare bat galdera ere proposatu zigularik irakasleak. Hori dena sarrera honetan biltzen da, eta ikusgai duzue.

Taldeko argazki-elkarrizketa egin genuen, non gure bizitzako 5 gauza garrantzitsuren inguruan hitz egiten dugun. Hemen aurretik nik sortutako argazki-elkarrizketa propioan aipatu nituen zenbait gauza agertzen dira eta sarrera honetan honi buruzko informazioa dago.

Taldekideok praktikaldian burutzeko asmatu genuen argazki tailerra (1,2,3) martxan jarri ondoren hausnarketa bat egin genuen, non prozesua, arazoak eta dekalogoa aipatu ditugun.Gure taldekide den Arianek burutu zuen jarduera hau bigarren mailako ikasleekin eta horren azalpena sarrera hauetan biltzen da. Hala ere, adinarekin zerikusia duen arazo bat izan genuen, gure hasierako ideia modifikatu behar izan genuelarik. Dekagoloan aipatzen diren puntuetatik zeintzuk bete ditugun ere aipatu dugu.

URRIAK 6ko IKT-ko SAIO TEORIKOA

1. Saio teorikoan egindakoaren azalpena

 Klasera sartu bezain laster, urriaren 6ko klase teorikoan, zelatatu eta zelatatzaileen gaia jorratuko genuela esan zigun gure irakasle den Aingeruk. Hasiera bat eman nahian panoptikoak eta internetek dituzten zenbait berdintasun azaldu zizkigun. Panoptiko deritzon hori, espetxe antzerako bat da, non honen erdian dorre handi bat aurkitzen den. Dorre horrek espetxeratuta dauden pertsonak ikusi eta kontrolatzea ahalbideratzen die zaindarie, haiek aldiz ezin dituzte kontrolatzen dauden pertsona horiek ikusi. Berdina gertatzen da beraz interneten dauden zelatatu eta zelatatzaileekin. Zelatatuak ez dute nabaritzen nola kontrolatzen dituzten zelatatzaileek, azken hauek dena dakiten bitartean.

 Analogia hau hobeto ulertzeko, ariketa bat egin genuen talde txikietan, non taula bat burutu behar izan genuen. Bertan, lehenengo zutabean hain zuzen, interneten aurkitu ditzakegun zelatatzaileak zerrendatu genituen, bigarrenean nola edo zergatik sentitzen ginen zelatatuak aurretik aipaturiko zelatatzaileekin eta azkenik, nola egin genezakeen hauenganako erresistentzia.

Hona hemen taula:

NORK?	NOLA?	ERRESISTENTZIA
Egela	Nabigazioaren kontrola	Pertsona batek besteei pasatzea irakurgaia. Beti irekita edukitzea
Gps mugikorra	Posizionamenduaren kontrola	Kentzea
Google	Datu pertsonalak-guztiak	Asmatzea
Banketxeak/kreditu txartelak (bestelakoak)	Datuen kontrola	Ahalik eta gutxien
Facebook	Datuak, noiz konektatu	Argazkiak ez etiketatu
Whatsapp	Konexioen azterketa	1. Tik bikoitza kendu 2. Ordua kendu 3. Perfileko informazioa kontaktu batzuei bakarrik erakustea
Zerbitzuetako karnetak	Gure mugimenduak
Webcam(drone)	Sartu daitezkeelako	Pegatina jarri kamara tapatzeko
Konpainia telefonikoak	Lokalizazioa, erabilerak	‘Modo avión’

 Bi bideo ikusteko aukera ere izan genuen. Lehenengoaren izenburua hau zen: ¿Por qué me vigilan si no soy nadie? Hemen ikusi genuen nola emakume batek, Marta Peiranok hain zuzen, kontrolaren eta pertsona bakoitzak sor dezakeen informazio guztiaren inguruan hitz egiten duen. Egunero erabiltzen ditugun mugikorrak, txartelak... guri buruzko informazio ugari ematen die lehen aipaturiko zelatatzaileei, guganako kontrola ezartzen dutelarik. Hala ere, gu gara hori sahiestu dezaketenak, egiten ditugun mugimenduak ez publikatuz edota gure bizitza pribatua pribatu mantenduz. Horretaz konturarazteko, asko gustatu zitzaidan emakumeak jarri zuen adibidea, non gizon baten mugikorraren bidez, zelatatzaileek badakiten uneoro non dagoen eta zer egiten duen.

 Bigarren bideoaren izenburua honako hau zen: Las redes y los datos: una perspectiva crítica.

Bertan sare sozialen inguruan hitz egiten da, hauetan pribatutasunak duen garrantzia adieraziz. Egia da ere, bideoan aipatzen den bezala, hau lortzea ez dela erraza eta horregatik gomendatzen da edozein gauza idatzi edo egin aurretik honen inguruan hausnarketa sakon bat egitea.

 Facebook, Twitter eta Wikipediaren inguruan hitz egiten da ondoren bideoan. Lehengoari dagokionez, ingormazioa trasmititzeko balio du, informazio hori mugatua dagoelarik. Ez da komunikatzeko sare bat. Bigarrenean, sortzen diren interakzioak edukiarengatik dira garrantzitsuak, eduki hau mugatua delarik, izan ere ezin dezakezu 'tweet' batean nahi adina idatzi. Azkena, software libreagoa da eta bertan gai ezberdinen inguruko informazioa idazten du nahi duenak.

Amaieran, Richard Stallmanek honako hau esaten du: Facebook no es tu amigo: es un motor de vigilancia masiva.

2. Gelan ikusitakoarekiko gure posizionamendua, hausnarketa.

 Saio honi esker, aurretik nekizkien gauzen inguruko hausnarketa sakon bat egitea lortu dut, izan ere, betidanik esan digute sare sozialetan idatzi eta igotzen ditugun argazkiekin kontuz ibiltzeko, baina inoiz ez naiz horretan pentsatzera gelditu. Beraz, argi gelditu zait pribatutasunak garrantzi handia duela zelatatzaileez beteriko mundu honetan. Hala ere, egia da oso zaila dela pribatutasun hau guztiz betetzea.

 Facebookera eta Instagramera igotzen ditudan argazkiak adibidez nire lagunek bakarrik ikusi ditzakete, kontu pribatua baitut bietan, baina orain konturatzen naiz benetan argazki horietara sarbidea duten pertsonak ere badaudela eta ondorioz, kontua pribatizatzearekin ez dela nahikoa. Zer egingo dut beraz Facebook-a borratu?

 Berdina gertatzen da Whatsapp-arekin, izan ere, nire informazioa inork eduki ez dezan ezabatu egin beharko nuke, eta horrela balitz ezingo nuke inorrekin komunikatu, denek honen bidez hitz egiten baitute orain.

 Zer egin beraz? Ahalik eta neurri gehienak hartu, gugan duten kontrol hori ahalik eta txikiena izan dadin.

3. Ikusitako guztia hezkuntzarekin erlazionatu. Gure posizionamendua irakasle moduan. Zer egin beharko genuke honekiko eskolan? 

 Gaur egun, haurrak txikiak direnetik hasten dira teknologiak erabiltzen. Honekin batera, hezkuntza munduan ere gero eta gehiago dira IKT-en erabilera areagotzen duten eskola zein ikastolak, izan ere XXI.mendean gaude, eta gauzak modernizatu eta mekinazatzen doaz gutxinaka. Testu-liburu asko orain interneten daude, koadernoak erabili beharrean Drive bezalako programak erabiltzen dira eta eskuko hiztegiak beharrean interneteko hiztegiak erabiltzen dira. Informazioa aurkitzerako orduan ere internet da baliabide nagusia gaur egun, eta gero eta lan gehiago ordenagailu bidez egiten dira.

 Hau jakinik, irakasle izango naizen einean, garrantzitsua iruditzen zait eskola guztietan aurrera pausu bat ematea eta garaiak eskatzen dituen gauzak mekanizatzen joatea. Baina betiere, irakasleon lana da ikasleei guzti honek ekartzen dituen ondorio eta arriskuez informatzea, izan ere, sahiestu daitezkeen gauza guztiak txikitatik erakusten bazaizkie, baliteke etorkizunean kontu handiagorekin aritzea. Helduagoak garenoi neurriak hartzea zailago egiten zaigu, gure garaian ez baitziguten arrisku guztiez ohartarazi. Aldatu dezagun beraz hori.